Η Ιστορική Επιτροπή Εξετάζει την Κληρονομιά της Γαλλίας στην Αϊτή
Μια επιτροπή ιστορικών αναλαμβάνει να αποτιμήσει «το τίμημα της ελευθερίας» που επέβαλε η Γαλλία στην Αϊτή, με αφορμή τα 200 χρόνια από την αναγνώριση της ανεξαρτησίας αυτής της μικρής, αλλά σημαντικής για την Καραϊβική, χώρας. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ανακοίνωσε τη σύσταση μιας κοινής γαλλοαϊτινής επιτροπής «μνήμης», χωρίς ωστόσο να επιβεβαιώσει την πιθανότητα αποζημιώσεων, ζήτημα που έχει τεθεί πολλάκις από Αϊτινούς ακτιβιστές.
Ο Μακρόν δήλωσε ότι η επιτροπή θα υποβάλει «προτάσεις» στις κυβερνήσεις και των δύο χωρών, αφού ολοκληρώσει τη δουλειά της. Η επιτροπή θα απαρτίζεται από δύο ιστορικούς, τον Γάλλο διπλωμάτη Ιβ Σεν-Ζουρ και την Αϊτινή Γκουστί-Κλάρα Γκαϊγιάρ Πουρσέ, με αποστολή να εξετάσει το κοινό παρελθόν και τις «επιπτώσεις» της βαριάς οικονομικής αποζημίωσης που επιβλήθηκε στην Αϊτή από τη Γαλλία, ως αντάλλαγμα για την αναγνώριση της ανεξαρτησίας της.
Αφού διακήρυξαν την ανεξαρτησία τους το 1804, αντιμετώπισαν την απειλή του γαλλικού στόλου, και υπό αυτήν την πίεση δέχθηκαν, στις 17 Απριλίου 1825, να πληρώσουν 150 εκατομμύρια φράγκα στους πρώην ιδιοκτήτες γης και σκλάβων. Αν και το ποσό αυτού του χρέους μειώθηκε το 1838 στα 80 εκατομμύρια, η Αϊτή αναγκάστηκε να δανειστεί με κολοσσιαία επιτόκια από γαλλικές τράπεζες για να μπορέσει να πληρώσει. Το χρέος αυτό εξοφλήθηκε πάνω από έναν αιώνα αργότερα, το 1952.
Το ποσό αυτό δημιούργησε ένα “τιμήμα” στην ελευθερία ενός νέου έθνους, όπως παραδέχτηκε ο Μακρόν. «Σήμερα, στα 200 χρόνια από την ανεξαρτησία, είναι αναγκαίο να εξετάσουμε αυτήν την ιστορία κατά πρόσωπο», επεσήμανε, αναγνωρίζοντας την ανάγκη της Γαλλίας να αναλάβει την ευθύνη στη διαδικασία οικοδόμησης μιας μνήμης που είναι επίπονη για την Αϊτή.
Η επιτροπή που συγκροτείται θα έχει έργο παρόμοιο με εκείνο που έχει γίνει για άλλες ιστορικές καταστάσεις, όπως ο πόλεμος της Αλγερίας και η γενοκτονία στη Ρουάντα. Τον Ιανουάριο, ο μεταβατικός πρόεδρος της Αϊτής Λέσλι Βολτέρ είχε αναφέρει ότι ο Μακρόν άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο αποζημίωσης, αν και η γαλλική προεδρία δεν επιβεβαίωσε αυτή την αναφορά.
Η μνήμη του «αϊτινού χρέους» είναι ακόμα ζωντανή στην Αϊτή, μια χώρα με πληθυσμό 12 εκατομμυρίων κατοίκων που βιώνει διεθνώς μια τριπλή κρίση: πολιτική, ανθρωπιστική και ασφαλείας. Η Αϊτή, θεωρούμενη από τις φτωχότερες χώρες της Αμερικής, αντιμετωπίζει χρόνια πολιτική αστάθεια, που οδηγεί στην εξάπλωση συμμοριών. Σήμερα, εγκληματικές οργανώσεις κατέχουν τον έλεγχο σχεδόν του 85% της πρωτεύουσας, Πορτ-ο-Πρενς, επιφέροντας φόβο μέσω φόνων, βιασμών, απαγωγών και λεηλασιών, σύμφωνα με τον ΟΗΕ.
Πρόσφατα, ο Μακρόν προκάλεσε διπλωματική κρίση, αναφερόμενος στους Αϊτινούς ως υπεύθυνους για την κατάσταση της χώρας, τονίζοντας ότι επιτρέπουν το λαθρεμπόριο ναρκωτικών να ανθεί και χαρακτηρίζοντας τους πολιτικούς της χώρας «εντελώς ηλίθιους» για τις αποφάσεις τους.
Σύμφωνα με το Ίδρυμα για τη Μνήμη της Δουλείας (FME), οι απαιτήσεις του Καρόλου Ι΄ περιέφεραν την Αϊτή σε μια «νεοαποικιακή εξάρτηση», από την οποία δεν θα μπορέσει ποτέ να ξεφύγει, αναστέλλοντας την ανάπτυξη του νέου κράτους. Ο Αϊτινός οικονομολόγος Πιερ Μπενζικό δήλωσε ότι η οικονομική αποζημίωση εμπόδισε την πρόοδο της χώρας μέσω οικονομικών και πολιτικών μηχανισμών.
Το 2003, ο πρώην πρόεδρος της Αϊτής Ζαν-Μπερτράν Αριστίντ υπολόγισε το «διπλό χρέος» στα 21,7 δισεκατομμύρια δολάρια, και μια επιτροπή που συγκροτήθηκε από τη γαλλική κυβέρνηση χαρακτήρισε την απαίτηση αυτή «αναχρονιστική». Η αναγνώριση της αδικίας από τον Εμανουέλ Μακρόν φαίνεται ότι μπορεί να σηματοδοτήσει την αρχή μιας νέας εποχής στις σχέσεις μεταξύ Γαλλίας και Αϊτής, σύμφωνα με τον πρώην πρωθυπουργό της Γαλλίας Ζαν-Μαρκ Ερό.