Τα μαθήματα της ιστορίας για το Κονκλάβιο

Η ιστορία του Κονκλάβιου είναι γεμάτη από ακραίες και ενδιαφέρουσες περιστάσεις, που άφησαν το αποτύπωμά τους στην Καθολική Εκκλησία. Από τον ξύλοδαρμό του Παύλου Ε’ το 1605, μέχρι την περίφημη αναμονή των 1.006 ημερών λόγω του πλήθους που κλείδωσε τους καρδινάλιους εξαιτίας της αγωνίας τους να εκλέξουν νέο Πάπα, η διαδικασία εκλογής έχει απασχολήσει τις διεθνείς ειδήσεις, ειδικά καθώς πλησιάζει η 7η Μαΐου, ημέρα που οι 133 καρδινάλιοι που έχουν δικαίωμα ψήφου θα απομονωθούν για να εκλέξουν τον διάδοχο του Πάπα Φραγκίσκου.

Ο όρος «κονκλάβιο» προέρχεται από τη λατινική φράση cum clave, που σημαίνει «με κλειδί», και αναφέρεται στην πρακτική της απομόνωσης των καρδινάλιων μέχρι να εκλεγεί νέος Πάπας. Αυτή η διαδικασία θυμίζει ένα ακραίο γεγονός του 1268, όταν το πλήθος κλείδωσε τους καρδινάλιους στο Βιτέρμπο και τους άφησε μόνο με ψωμί και νερό για 2 χρόνια και 9 μήνες, χωρίς να μπορούν να αποφασίσουν για τον νέο Πάπα. Η πρώτη «μυστική» ψηφοφορία εκείνης της περιόδου ολοκληρώθηκε με την εκλογή του Πάπα Γρηγορίου Ι΄, ο οποίος ανέδειξε την ανάγκη για έναν συμβιβασμό μεταξύ των δύο κυριότερων παρατάξεων του μεσαίωνα: της παπικής και εκείνης της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.

Η επιρροή της διατροφής και της υγιεινής

Ο Πάπας Γρηγόριος Ι΄ θέσπισε το 1274 έναν κανόνα που απαιτούσε οι καρδινάλιοι να τρέφονται με ένα γεύμα την ημέρα εάν το κονκλάβιο διαρκούσε περισσότερες από τρεις ημέρες. Σε περίπτωση που η διαδικασία διαρκούσε πάνω από οκτώ ημέρες, οι καρδινάλιοι είχαν φαγητό μόνο ψωμί, νερό και κρασί. Αυτοί οι κανόνες έχουν όμως από καιρού καταργηθεί. Η διαδικασία παραμένει σκληρή, καθώς η διαμονή και οι συνθήκες είναι περιορισμένες, μερικές φορές ακόμη και άσχημες για την προσωπική υγιεινή.

Τα κονκλάβια του 16ου και 17ου αιώνα αναφέρονταν συχνά ως «αηδιαστικά» και «δύσοσμα», λόγω των συνθηκών υγιεινής και των επιδημιών που απειλούσαν τους καρδινάλιους. Πολλοί από αυτούς επιβίωναν με δυσκολία, ακόμη και επιρρεπείς σε ασθένειες λόγω της καυτής καλοκαιρίας.

Διαδικασίες και εξελίξεις μέσα στο χρόνο

Από το 1492 και μετά, το Κονκλάβιο διεξάγεται κυρίως στη Καπέλα Σιξτίνα, με την παθιασμένη τέχνη του Μιχαήλ Άγγελου να προσδίδει μια αίσθηση ιερότητας στη διαδικασία. Παρά τις συνεχείς αλλαγές, αν και σήμερα η διαδικασία εκλογής είναι καλά οργανωμένη και ρυθμισμένη, υπάρχουν ακόμα ιστορικές αναφορές που καταδεικνύουν τις δυσκολίες που έχουν βιώσει οι καρδινάλιοι σε προηγούμενες εποχές, ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια των κονκλαβίων που εκτείνονταν σε πολλές ημέρες και μήνες.

Ο σημαντικός αριθμός καρδινάλιων που έχουν υπηρετήσει κατά την διάρκεια των αιώνων αποδεικνύει τη δυναμική της διαδικασίας. Η εκλογή του πάπα Ιωάννη ΙΒ΄ το 955, σε ηλικία μόλις 18 ετών, καθώς και οι παπικές εκλογές που οδήγησαν στη μεγάλη διαμάχη του Δυτικού Σχίσματος, το οποίο διήρκεσε από το 1378 έως το 1417, καταδεικνύουν το βάθος της πολιτικής και θρησκευτικής πτυχής του Κονκλάβιου.

Κλείσιμο της διαδικασίας και νέα δεδομένα

Μέχρι σήμερα, οι κανόνες του Κονκλάβιου έχουν εξελιχθεί και προσαρμοστεί, διατηρώντας ωστόσο τον πυρήνα της μυστικότητας και της απομόνωσης. Η ενασχόληση με την πολιτική και η προστασία από διάφορες επιρροές είναι προτεραιότητα. Από την άλλη, οι αλλαγές που ζητούν οι καιροί δείχνουν ότι το Κονκλάβιο θα συνεχίσει να είναι σε εγρήγορση, προετοιμασμένο για τις νέες προκλήσεις που έρχονται στην Καθολική Εκκλησία.