Κατασκευή του Έργου AI Factory «Pharos» στην Ελλάδα
«Κάτι καινούργιο, μεγάλο και ιδιαίτερα αισιόδοξο για την καινοτόμο πορεία της χώρας ξεκινά», τόνισε ο Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρης Παπαστεργίου, κατά την εναρκτήρια εκδήλωση του εμβληματικού έργου AI Factory «Pharos», η οποία πραγματοποιήθηκε στις 15 Απριλίου 2025, στο αμφιθέατρο του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης.
Ο «Pharos» είναι ένα από τα πρώτα δεκατρία «εργοστάσια» Τεχνητής Νοημοσύνης στην Ευρώπη και αποτελεί μια πρωτοβουλία στρατηγικής σημασίας. Το έργο ενισχύει την ανταγωνιστικότητα, την ανάπτυξη αξιόπιστων εφαρμογών ΤΝ και την προώθηση της καινοτομίας με γνώμονα τη βιωσιμότητα. Με συνολικό προϋπολογισμό 30 εκατ. ευρώ, το έργο υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος Horizon Europe, με χρηματοδότηση 50% από την Κοινή Επιχείρηση EuroHPC και 50% από Εθνικούς Πόρους, και η ολοκλήρωσή του θα διαρκέσει 36 μήνες.
Συγκεκριμένα, το «εργοστάσιο» ΤΝ θα παρέχει υπολογιστική ισχύ, προηγμένα εργαλεία ΤΝ, δεδομένα μεγάλης κλίμακας και εξειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό σε startups, μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ακαδημαϊκά ιδρύματα, ερευνητικά κέντρα και δημόσιους φορείς. Έτσι, θα μπορούν να αναπτύξουν εφαρμογές ΤΝ στους τομείς της Υγείας, της Ελληνικής γλώσσας και πολιτισμού, καθώς και της βιώσιμης ανάπτυξης.
Δημιουργικές Ιδέες για την Χρήση του AI Factory
Για παράδειγμα, ένας ερευνητικός φορέας μπορεί να αξιοποιήσει τα δεδομένα που θα συγκεντρώνονται και θα ανωνυμοποιούνται, καθώς και τους υπολογιστικούς πόρους του υπερυπολογιστή «ΔΑΙΔΑΛΟΣ», προκειμένου να αναπτύξει εφαρμογές εξατομικευμένης ιατρικής, όπως συστήματα ανάλυσης ιατρικών εικόνων με τη χρήση ΤΝ. Από την άλλη, μία νεοφυής επιχείρηση, σε συνεργασία με ένα πανεπιστήμιο, μπορεί να χρησιμοποιήσει δεδομένα κειμένου και τα ανοικτά γλωσσικά μοντέλα που έχει στη διάθεσή του ο «Pharos», για να αναπτύξει ψηφιακούς βοηθούς που θα διευκολύνουν τους πολίτες στη διαδικασία κατανόησης περίπλοκων διοικητικών διαδικασιών ή να παρέχουν υποστήριξη σε άτομα με αναπηρίες.
Ένα παράδειγμα που επίσης προκύπτει είναι ότι μια μικρομεσαία επιχείρηση μπορεί να χρησιμοποιήσει τα εργαλεία του «Pharos» για την ανάλυση δορυφορικών δεδομένων. Αυτό θα επιτρέψει την καλύτερη διαχείριση φυσικών πόρων ή την έγκαιρη πρόγνωση φυσικών καταστροφών με υψηλότερη ακρίβεια. Ο νέος εθνικός υπερυπολογιστής «ΔΑΙΔΑΛΟΣ» θα λειτουργήσει ως η υπολογιστική πλατφόρμα του AI Factory, διαθέτοντας συνολική υπολογιστική ισχύ 89 Pflops, το οποίο θα εξασφαλίσει σημαντικό ποσοστό αυτής για αποκλειστική χρήση από εφαρμογές ΤΝ μέσω του «Pharos».
Σημασία της Συνεργασίας Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα
Κατά την εκδήλωση, οι συμμετέχοντες εστίασαν στη σημασία της συνύπαρξης του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, καθώς και των ακαδημαϊκών και ερευνητικών οργανισμών στη χώρα. Η συνεργασία αυτή στοχεύει στη δημιουργία ανοιχτών και αξιόπιστων εργαλείων ΤΝ που θα συμβάλλουν στη βιωσιμότητα των ευρωπαϊκών οικονομιών. Ο Υπουργός Ψηφιακής Διακυβέρνησης, Δημήτρης Παπαστεργίου, τόνισε την ανάγκη «να ενώσουμε δυνάμεις μέσω του AI Factory, ώστε οι startup επιχειρήσεις και τα ερευνητικά κέντρα να αναπτύξουν λύσεις βασισμένες στην ΤΝ».
Προχώρησε, αναφέροντας ότι «δεν πρόκειται για κάτι εσωστρεφές, αλλά στόχος μας είναι το ‘εργοστάσιο’ ΤΝ να λειτουργήσει ως παράγοντας εξωστρέφειας». Αυτό θα δώσει τη δυνατότητα στον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα να αξιοποιήσουν την ΤΝ προς όφελος της ανάπτυξης της χώρας. Σύμφωνα με τον υπουργό, η Βουλή των Ελλήνων εκφράζει ενδιαφέρον να συμμετάσχει ενεργά σε αυτό το εγχείρημα, ειδικά σε τομείς που αφορούν την ελληνική γλώσσα και τον πολιτισμό.
Σημαντικές Δηλώσεις για την Προοπτική του Έργου
Ο ειδικός γραμματέας Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού, Γιάννης Μαστρογεωργίου, δήλωσε ότι το έργο αυτό φέρνει κοντά τα ελληνικά πανεπιστήμια, τις ερευνητικές υποδομές και την αγορά, αποδεικνύοντας ότι η Ελλάδα μπορεί να δημιουργήσει και να ηγείται σε τεχνολογίες αιχμής.
Ο Πρόεδρος ΔΣ του ΕΔΥΤΕ και Συντονιστής Έργου AI Factory Pharos, Καθηγητής Σ. Κόλλιας, τόνισε ότι «το AI Factory Pharos δεν είναι μόνο ένα έργο, αλλά μια πλατφόρμα για την επιστημονική και τεχνολογική πρόοδο της χώρας μας».
Ο Εκτελεστικός Διευθυντής του EuroHPC JU, Anders Jensen, προσέθεσε ότι «η πρωτοβουλία AI Factory Pharos θα ενισχύσει τη θέση της Ευρώπης στην τεχνητή νοημοσύνη».
Το έργο σχεδιάζεται και υλοποιείται από την εθνική κοινοπραξία με επικεφαλής το Εθνικό Δίκτυο Υποδομών Τεχνολογίας και Έρευνας (ΕΔΥΤΕ Α.Ε. – GRNET), με τη συμμετοχή σημαντικών φορέων όπως το ΕΚΕΦΕ-Δ, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο και το ΥΠΕΡΤΑΜΕΙΟ.
Συμμετοχή στην κοινοπραξία έχουν επίσης το ΕΚΕΤΑ, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, το ΕΚΠΑ, το ΙΤΕ, το Πανεπιστήμιο Πειραιώς, το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης (ΕΚΤ) και η ΗΔΙΚΑ ΑΕ. Αυτή η συνεργασία υπόσχεται την προώθηση της ψηφιακής και τεχνολογικής καινοτομίας στη χώρα μας, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για μια σύγχρονη και βιώσιμη ανάπτυξη στον τομέα της τεχνητής νοημοσύνης.