Δημοσιονομική Ευελιξία για την Ενίσχυση της Άμυνας στην ΕΕ
Σύμφωνα με επίσημη ανακοίνωση του Συμβουλίου, το Βέλγιο, η Βουλγαρία, η Τσεχία, η Δανία, η Γερμανία, η Εσθονία, η Ελλάδα, η Κροατία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Ουγγαρία, η Πολωνία, η Πορτογαλία, η Σλοβενία, η Σλοβακία και η Φινλανδία έχουν ζητήσει την ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής για να ενισχύσουν τις αμυντικές τους δαπάνες. Αυτή η προτεινόμενη στρατηγική έχει στόχο την ενίσχυση της ασφάλειας στην περιοχή, δεδομένων των αυξανόμενων απειλών που αντιμετωπίζει η Ευρώπη.
Η συντονισμένη αυτή προσέγγιση από διάφορα κράτη μέλη προωθεί προγραμματισμένες ενισχύσεις στις αμυντικές τους ικανότητες. Αυτή η στρατηγική σέβεται τη συγκεκριμένη φύση των πολιτικών ασφάλειας και άμυνας της ΕΕ, διασφαλίζοντας ότι η αύξηση των αμυντικών δαπανών συμμορφώνεται με το αναθεωρημένο πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, προκειμένου να προστατευθεί η βιωσιμότητα του χρέους.
Η αξιοποίηση της δημοσιονομικής ευελιξίας θα διευκολύνει τη μετάβαση στις ανυψωμένες εθνικές αμυντικές δαπάνες. Αυτό επιτρέπει στα κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν κρίσιμα κενά ικανοτήτων, να ενισχύσουν τη βάση της ευρωπαϊκής αμυντικής τεχνολογίας και βιομηχανίας, και να βελτιώσουν τη συνολική ασφάλεια της πολυπλοκότητας που αντιμετωπίζει η Ένωση. Ο στόχος είναι η μείωση στρατηγικών εξαρτήσεων και η ενίσχυση της αμυντικής ετοιμότητας, γεγονός που θα συμβάλλει στην προστασία των πολιτών της ΕΕ και σε μια πιο ανθεκτική Ένωση σε ένα ταχύτατα εξελισσόμενο γεωπολιτικό τοπίο.
Η συγκεκριμένη απόφαση στηρίζεται στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 6ης Μαρτίου 2025 και αντικατοπτρίζει τη δέσμευση όλων των κρατών μελών να αναπτύξουν κρίσιμες αμυντικές ικανότητες, ειδικά σε σχέση με τις αυξανόμενες απειλές για την ασφάλεια, όπως είναι ο συνεχιζόμενος επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας.
Η Σημασία της Δημοσιονομικής Ευελιξίας
Η έννοια της δημοσιονομικής ευελιξίας αναφέρεται στην ικανότητα των κυβερνήσεων να αποκλίνουν προσωρινά από αυστηρούς δημοσιονομικούς κανόνες κατά τη διάρκεια εξαιρετικών συνθηκών, όπως οικονομικές κρίσεις ή γεωπολιτικές προκλήσεις. Στο πλαίσιο της ΕΕ, αυτή η ευελιξία είναι μια ενσωματωμένη πτυχή του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Αυτό εξασφαλίζει δημοσιονομική πειθαρχία, δίνοντας ταυτόχρονα περιθώρια ελιγμών σε έκτακτες συνθήκες
Η «εθνική ρήτρα διαφυγής», που είναι ένας βασικός μηχανισμός, επιτρέπει στα κράτη μέλη να υπερβαίνουν τα όρια ελλείμματος ή χρέους για μια καθορισμένη χρονική περίοδο – έως 1,5% του ΑΕΠ για τέσσερα έτη στην παρούσα περίπτωση – όταν γεγονότα εκτός του ελέγχου τους επιδρούν σημαντικά στα δημόσια οικονομικά. Η ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις 19 Μαρτίου 2025 χαρακτήρισε την πολέμο της Ρωσίας και την απειλή του για την ευρωπαϊκή ασφάλεια ως τέτοιες εξαιρετικές συνθήκες που καθιστούν αναγκαία την αύξηση των αμυντικών δαπανών.
Αυτή η ευελιξία επιτρέπει στα κράτη μέλη να κάνουν κρίσιμες επενδύσεις στην ασφάλεια χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο τη μεσοπρόθεσμη δημοσιονομική τους βιωσιμότητα. Ως εκ τούτου, είναι δυνατόν να επιτευχθεί μια ισορροπία μεταξύ των άμεσων αναγκών στον τομέα της ασφάλειας και της μακροπρόθεσμης οικονομικής υγείας, εξασφαλίζοντας έτσι την αποτελεσματικότητα των εθνικών αμυντικών στρατηγικών.