Ανακαλύψεις αναφορικά με τη γενετική και τη νόσο Αλτσχάιμερ
Επιστήμονες έχουν επιτύχει μια σημαντική ανακάλυψη σχετικά με τις γενετικές μεταλλάξεις που σχετίζονται με την Οικογενή Νόσο Αλτσχάιμερ, οι οποίες λειτουργούν σαν «γενετικό ρολόι». Αυτή η ανακάλυψη επιτρέπει την πρόβλεψη της ηλικίας εμφάνισης των πρώτων συμπτωμάτων της νόσου. Τα ευρήματα, που έχουν δημοσιευθεί στο περιοδικό «Molecular Neurodegeneration», ενδέχεται να βοηθήσουν τους γιατρούς να διαγνώσουν έγκαιρα την ασθένεια και να προσαρμόσουν τις θεραπευτικές προσεγγίσεις.
Η νόσος Αλτσχάιμερ παραμένει μία από τις πιο κοινές και δύσκολες νευροεκφυλιστικές παθήσεις, επηρεάζοντας περίπου 50 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως. Η ακριβής αιτία της νόσου είναι ακόμη ασαφής. Αν και η Οικογενής Νόσος Αλτσχάιμερ είναι σπάνια και εκδηλώνεται σε νεότερες ηλικίες, προκαλείται από μεταλλάξεις σε τρία κύρια γονίδια: την πρόδρομο πρωτεΐνη του αμυλοειδούς (APP), την πρεσενιλίνη 1 (PSEN1) και την πρεσενιλίνη 2 (PSEN2). Ο ρόλος αυτών των γονιδίων στη νόσο δεν έχει πλήρως κατανοηθεί, και αποτελεί αντικείμενο επιστημονικής μελέτης εδώ και πολλές δεκαετίες.
«Στην Οικογενή Νόσο Αλτσχάιμερ, οι ασθενείς εμφανίζουν συχνά αυθόρμητες γενετικές μεταλλάξεις, όμως μέχρι σήμερα οι γιατροί δεν μπορούσαν να παρέχουν συγκεκριμένες πληροφορίες στους ασθενείς τους», εξηγεί η Λουτσία Τσάβεζ Γκουτιέρες, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας και καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο VIB-KU Leuven Center for Brain & Disease Research στο Βέλγιο.
Η ερευνητική ομάδα ανέπτυξε μια καινοτόμο μέθοδο για να διερευνήσει πειραματικά την πιθανότητα να προκαλέσει μια μετάλλαξη τη νόσο, καθώς και για να προβλέψει το χρόνο εμφάνισης των συμπτωμάτων. Έχουν ήδη αποδείξει ότι οι μεταλλάξεις στο γονίδιο PSEN1 συνδέονται στενά με την ηλικία έναρξης της Νόσου Αλτσχάιμερ. Στη νέα αυτή μελέτη, οι ερευνητές εξέτασαν και τα τρία αιτιολογικά γονίδια, PSEN1, PSEN2 και APP, και διαπίστωσαν σαφείς συσχετίσεις μεταξύ συγκεκριμένων μεταλλάξεων και της ηλικίας εμφάνισης της νόσου.
«Αναλύοντας όλα τα δεδομένα μας, θα αποκτήσουμε μια πιο ξεκάθαρη εικόνα του πώς κάθε αιτιολογικό γονίδιο συμβάλλει στην ανάπτυξη της νόσου και μπορούμε να εκτιμήσουμε την ακριβή συμβολή του καθενός», συνεχίζει η καθηγήτρια, υπογραμμίζοντας τη σημασία αυτών των ευρημάτων για την πρώιμη διάγνωση της νόσου.
Η συσσώρευση μεγαλύτερων πεπτιδίων Aβ στον εγκέφαλο έχει αναγνωριστεί ως κεντρικός παράγοντας στην ενεργοποίηση των μοριακών και κυτταρικών διαδικασιών που οδηγούν στην εμφάνιση της νόσου Αλτσχάιμερ. Στην παρούσα μελέτη, οι ερευνητές παρατήρησαν άμεσες και γραμμικές σχέσεις ανάμεσα στην αναλογία των πεπτιδίων Aβ και την ηλικία εμφάνισης της νόσου, υποδεικνύοντας έναν κοινό παθογενετικό μηχανισμό με διαφοροποιημένο χρόνο εκδήλωσης ανά γονίδιο.
«Τα δεδομένα μας δείχνουν ότι μια μετατόπιση κατά 12% του προφίλ των Aβ πεπτιδίων θα μπορούσε να καθυστερήσει την ηλικία εκδήλωσης της οικογενειακής νόσου Αλτσχάιμερ έως πέντε χρόνια», αναφέρει η καθηγήτρια. Αυτή η ανακάλυψη ανοίγει το δρόμο για ελπιδοφόρες θεραπείες που στοχεύουν στη γ-σεκρετάση του εγκεφάλου, δημιουργώντας μικρότερες μορφές Aβ και έτσι καθυστερώντας ή αποτρέποντας την εμφάνιση της νόσου.
Επιπλέον, οι επιστήμονες έχουν αναπτύξει ένα πλαίσιο αξιολόγησης για την παθογονικότητα των γενετικών μεταλλάξεων καθώς και για την επιρροή περιβαλλοντικών παραγόντων ή τροποποιητικών γονιδίων. Αυτό το προγνωστικό μοντέλο για την ηλικία εμφάνισης θα μπορούσε να ανοίξει την πόρτα για εξατομικευμένες προσεγγίσεις στη διάγνωση και θεραπεία της οικογενειακής νόσου Αλτσχάιμερ, όπως επισημαίνει η πρώτη συγγραφέας της μελέτης. Υπογραμμίζει τη σημασία του για την ανάπτυξη στρατηγικών που θα διευκολύνουν την έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία ασθενών με γενετικές μορφές της νόσου, καθώς η έρευνά τους συνεχίζεται με στόχο την ανάπτυξη νέων θεραπευτικών προσεγγίσεων.