Βιωσιμότητα και Κοινωνικός Μετασχηματισμός στις Πόλεις
Οι κοινωνικοί μετασχηματισμοί είναι κρίσιμης σημασίας. Ποιες είναι οι αρχές που καθοδηγούν τις ενέργειές μας και πώς μπορούμε να εξασφαλίσουμε τη βιωσιμότητα της πόλης μας; Αυτά τα ερωτήματα απάντησε ο δήμαρχος Αθηναίων Χάρης Δούκας, κατά τη διάρκεια της ομιλίας του στην αίθουσα τελετών του Πανεπιστημίου Αθηνών, με θέμα: «Βιωσιμότητα και κοινωνικός μετασχηματισμός στις πόλεις». Η εκδήλωση διοργανώθηκε στο πλαίσιο των επιμορφωτικών, πολιτιστικών και καλλιτεχνικών δράσεων με τίτλο «Το ΕΚΠΑ στην Πόλη».
Ο πρύτανης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, καθηγητής Γεράσιμος Σιάσος, στην προσφώνηση του προς τον κ. Δούκα, αναφέρθηκε στην «εντυπωσιακή σταδιοδρομία και συγγραφή» του ως καθηγητή του ΕΜΠ. Επίσης, σημείωσε ότι συνιστά τιμή για τον Δήμο η διοίκησή του από έναν «αυτοδημιούργητο που βρίσκεται στην κορυφή της ακαδημαϊκής ιεραρχίας», ενώ εξέφρασε την ικανοποίηση του για τη συνεργασία του Πανεπιστημίου με τον Δήμο.
Ο Δήμαρχος Αθηναίων υπογράμμισε την αναγκαιότητα των κοινωνικών μετασχηματισμών για τη βιωσιμότητα των πόλεων, και έφερε ως παράδειγμα τον τομέα του real estate, στον οποίο οι επενδυτές επαναξιολογούν τους στόχους τους, ενσωματώνοντας τον κλιματικό κίνδυνο στις αποφάσεις τους. Όπως τόνισε, οι ακραίοι καιρικοί παράγοντες έχουν προκαλέσει σημαντικές ζημιές σε περιοχές όπως το Λος Άντζελες και η Βαλένθια, και η κατάσταση αυτή έχει γίνει εντονότερη από το 2020 έως το 2024-25. Ανέφερε χαρακτηριστικά ότι η Αθήνα έχει εξελιχθεί από μια πόλη με 7.000 κατοίκους και πολλά ερείπια το 1834, σε μια σύγχρονη τσιμεντούπολη, προειδοποιώντας για τις συνέπειες των πλημμυρικών φαινομένων λόγω της παρέμβασης των ανθρώπων στο φυσικό περιβάλλον.
Ιδιαίτερη αναφορά έκανε ο κ. Δούκας στα φαινόμενα υψηλών θερμοκρασιών, που σε συνδυασμό με τους ατμοσφαιρικούς ρύπους δημιουργούν ένα «κοκτέιλ θανάτου» για τους κατοίκους. Επισήμανε τη σημασία των βιοκλιματικών περιβαλλόντων, όπου οι θερμοκρασίες μπορούν να μειωθούν σημαντικά μέσω της φυσικής σκίασης από δέντρα. Παράδειγμα ανέφερε τη γειτονιά του, στον Βοτανικό, όπου καταγράφηκαν 45,5 βαθμοί Κελσίου, σε αντίθεση με τους 34 βαθμούς στον Εθνικό Κήπο την ίδια μέρα, καταδεικνύοντας τη σημαντική διαφορά που μπορεί να επιφέρει η παρουσία του πρασίνου.
Ο δήμαρχος τόνισε την αναγκαιότητα μείωσης της χρήσης τσιμέντου στην πόλη, διευκρινίζοντας ότι τα κτίρια που προγραμματίζονται να χαρακτηριστούν «πράσινα» δεν θα πρέπει να επιβραβεύονται με επιπλέον ορόφους, αφού μπορούν να υπάρχουν εναλλακτικές φορολογικές και οικονομικές ενισχύσεις.
Αναφορικά με το πρόγραμμα δενδροφύτευσης που προβλέπει την προσθήκη 5.000 δέντρων ετησίως, ο δήμαρχος παρουσίασε την πρωτοβουλία της «πόλης των 15 λεπτών», που θα επιτρέπει σε κάθε κάτοικο να έχει πρόσβαση σε χώρους πρασίνου σε απόσταση μόλις 300 μέτρων. Σε πολλές γειτονιές, όπως και στην Κυψέλη, πραγματοποιήθηκαν σημαντικές παρεμβάσεις, όπως η μετατροπή παλιών χώρων στάθμευσης σε πράσινους χώρους, σε συνεργασία με εξειδικευμένους επιστήμονες και χορηγίες του ιδιωτικού τομέα.
Η επιρροή του υπερτουρισμού και η πρόκληση κορεσμού στέγης ήταν επίσης θέματα που ανέφερε ο κ. Δούκας. Σε μελέτη που καταρτίστηκε διαπιστώθηκε ότι η Αθήνα δεν αντιμετωπίζει ένα γενικευμένο πρόβλημα υπερκορεσμού, αν και υπάρχουν 17 γειτονιές με πλήρη κορεσμό, και οι βραχυχρόνιες μισθώσεις σε συνεργασία με την airbnb έχουν ανασταλεί σε τρεις από αυτές.
Επιπλέον, για την κοινωνική στέγη και την ενεργειακή κάλυψη των ευάλωτων νοικοκυριών, ο δήμαρχος ανέφερε επιτυχημένες πρακτικές που ακολούθησαν άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, προσδιορίζοντας λύσεις που έχουν παρουσιαστεί σε οικονομικά φόρουμ. Τέλος, όσον αφορά τη δημιουργία ενεργειακής κοινότητας, που θα συμβάλει στην υποστήριξη των ευάλωτων νοικοκυριών, ο κ. Δούκας έκλεισε εκφράζοντας την ελπίδα ότι οι διαθέσιμοι πόροι της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα αξιοποιηθούν σωστά, για να εξυπηρετήσουν τα πιο φτωχά νοικοκυριά και όχι τους μεγάλους οικονομικούς παράγοντες.